سنگدال بتنی:
مفاهیم، کاربرد و اجزای آن
سنگدال یا دال بتنی، یکی از روش‌های پرکاربرد ساخت سازه‌های بتنی است که در بسیاری از پروژه‌های عمرانی و ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله، به توضیح ساختار، اجزا، انواع و کاربرد این سازه بتنی خواهیم پرداخت.
مفهوم سنگدال بتنی:
سنگدال بتنی یا دال بتنی، به عنوان یکی از عناصر مهم سازه‌های بتنی با ترکیبی از فولاد و بتن ساخته می‌شود. سنگدالها، به‌عنوان سازه‌هایی برای ایجاد پایه و پشتیبان برای دیوارها و سازه‌های دیگر استفاده می‌شوند.
این سازه‌های بتنی از نظر وزن، قدرت و انعطاف‌پذیری، بسیار مطلوب هستند و به عنوان یکی از روش‌های اصلی ساخت و ساز برای ایجاد سازه‌های مقاوم و پایدار شناخته می‌شوند.
ساختار و اجزای سنگدال بتنی:
سنگدال‌های بتنی، شامل سه بخش اساسی هستند: پایه، بالای پایه و صفحه‌ی سنگدال.
پایه، بخش سنگین و پهناگیر سازه است که معمولاً به صورت مستطیل یا مربعی ساخته می‌شود و بالای پایه، به‌عنوان بخشی از سازه به کار می‌رود که در آن از میله‌های فولادی که برای پشتیبانی از صفحه‌ی سنگدال نصب می‌شوند، استفاده می‌شوند.
صفحه‌ی سنگدال، بخش عمده‌ی سازه است که به وسیله‌ی پیچیدن یک لایه‌ی بتن و فولاد، به صورت یک پله‌ی بلند شکل یا حتی به‌صورت یک بالشتک بتنی، بر روی بالای پایه نصب می‌شود.
ساختار این سازه باید بتواند وزن بارهای مختلف، از جمله وزن خود ساختمان، بار زلزله و باد را تحمل کند و در صورتی که به درستی طراحی و ساخته نشده باشد، ممکن است باعث تخریب سازه شود و موجب به خطر افتادن افراد و ساختمان شود.
انواع دال یا سنگدال بتنی:
دال بتنی، به‌عنوان یکی از قطعات اصلی در ساختمان‌سازی، برای پشتیبانی از بارهای وارده بر سازه و انتقال آنها به سازه‌های پایه استفاده می‌شود. انتخاب نوع دال بتنی، به عواملی از جمله بارهای وارده، محیط‌زیست و نوع سازه وابسته است. در این مقاله، به بررسی انواع دال بتنی مختلف پرداخته می‌شود.
سنگدال ساده بتنی:
این نوع دالها شامل پله‌های ساده‌ی مستطیل یا مربع شکل هستند که از بتن ساده ساخته شده‌اند. این دالها برای استفاده در پروژه‌های کوچک و ساختمان‌هایی با بار کم مناسب هستند.
سنگدال‌های پیش‌تنیده:
در این نوع از سازه ها، استفاده از کابل‌های پیش‌تنیده به‌عنوان پشتیبان اصلی در دال بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کابل‌ها از قبل با تنش پیش‌تنیدگی در نظر گرفته شده‌اند. این دالها مزیت‌هایی از جمله استفاده کمتر از بتن وهمچنین افزایش پایداری دارند.
سنگدال‌های تیرآهنی:
در این نوع دالها، تیرآهن به‌عنوان پشتیبان اصلی در نظر گرفته شده‌است. برای تقویت این نوع از دالها، از گره‌های جوش داده شده و پره‌های فولادی استفاده می‌شود.
سنگدال‌های پیش‌ساخته:
در این نوع از دالها، بخش‌هایی از دال پیش از برداشتن به محل ساختمان تولید و سپس به محل حمل شده و به‌صورت پیش‌ساخته نصب می‌شوند. این دالها یکی از پرکاربردترین قطعات پیش ساخته بتنی است که در بسیاری از پروژه ها جهت پوشش روی کانال، منهول، حوضچه و اتاقک مورد استفاده قرار می گیرد.
دال‌های تیرچه:
در این نوع از دالها، تیرچه‌های فولادی و بلوک‌های بتنی در کنار هم قرار می‌گیرند. تیرچه‌ها برای انتقال بار به بلوک‌های بتنی به‌کار می‌روند و بلوک‌ها نیز برای توزیع بار به بیشتر نقاط دال استفاده می‌شوند. این نوع از دالها برای استفاده در ساختمان‌های بلند و با بارهای بالا مناسب است.
دال‌های دو جداره:
در این نوع دالها، دو پوسته بتنی کنار هم قرار می‌گیرند که بین آنها مصالح سبکی مانند سفال، بلوک‌های سبک یا پوسته‌های بلوری قرار می‌گیرند. این دالها برای ساختمان‌های با بارهای زیاد و محل‌های با تغییرات دمایی بالا مناسب هستند.
دال‌های پانلی:
در این نوع از دالها، بتن بر روی یک بستر فلزی تولید شده و بین دو پوسته بتنی قرار می‌گیرد. این دالها برای ساختمان‌های با بارهای سبک مناسب هستند.
در نهایت، انتخاب نوع دال بتنی مناسب باید بر اساس نیازهای سازه و محیط زیست مورد بررسی قرار گیرد. همچنین، باید اطمینان حاصل شود که دال بتنی انتخابی، استانداردهای مربوطه را رعایت می‌کند و مطابق با نیازهای سازه ساخته شده است.
فرآیند ساخت سنگدال بتنی:
ساخت این سازه یک فرآیند پیچیده است که توسط مهندسان متخصص در زمینه سازه‌سازی و ساختمانی انجام می‌شود. در این فرآیند، ابتدا پایه سازه با استفاده از بلوک‌های بتنی ساخته می‌شود. سپس به صورت مرحله به مرحله، میله‌های فولادی در قالب بالای پایه و صفحه‌ی سازه قرار می‌گیرند و به دقت بالایی از طریق جوش و یا مهر و موم به هم پیوند می‌یابند.
در این مرحله، مهندسان به کمک نرم‌افزارهای مخصوص طراحی، ساختار و شکل دهی آنرا بررسی می‌کنند تا از درستی و سلامت ساختار اطمینان حاصل شود.
بعد از اتمام فرآیند مونتاژ میله‌های فولادی، به‌صورت تدریجی، صفحه‌ی سازه با استفاده از قالب‌های چوبی یا فلزی، با بتن پر شده و به روی میله‌های فولادی نصب می‌شود. سپس برای ایجاد سطح صاف و تمیز، بتن سازه با استفاده از ابزارهای خاصی صیقل داده می‌شود.
پس از اتمام فرآیند ساخت، سازه بتنی به مدت حداقل ۲۸ روز باید در آب تعریف شده نگهداری شود تا بتواند به‌صورت کامل خشک شود و سختی خود را بیشتر کند. در این مدت، باید از تمام بارهای سنگین و افزایش دمای هوا در اطراف آن جلوگیری شود.
نگهداری سنگدال بتنی:
بعد از ساخت، نگهداری این سازه بتنی بسیار مهم است و بهتر است با رعایت نکاتی در این زمینه انجام شود. این نکات عبارتند از:
- جلوگیری از تخریب سطح این سازه بتنی به‌وسیله اشیاء تیز و سخت
- بررسی دوره‌ای سطح سازه برای یافتن خطرات و مشکلات ناشی از ترکیدگی و کاهش سختی آن
- جلوگیری از جمع شدن آب روی سازه به دلیل ایجاد خوردگی و کاهش سطح آن
- جلوگیری از ورود مواد شیمیایی به سطح سازه که می‌توانند باعث تغییر رنگ و سطح سنگدال شوند
- جلوگیری از ترکیدگی سازه به دلیل ورود رطوبت و آب به سطح آن
- بازدید دوره‌ای و انجام بازسازی لازم در صورت نیاز
استفاده از سنگدال بتنی:
این سازه بتنی به دلیل مزایای فراوانی که دارد، برای استفاده در پروژه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سازه‌ها به دلیل مقاومت و سختی بالا، استحکام بالایی در برابر حوادثی مثل انفجار، زلزله، بارهای سنگین و غیره دارند. به همین دلیل در پروژه‌های ساختمانی، پل‌ها، تونل‌ها، فضای باز و حوضچه‌های استخراجی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین، سنگدالها برای جلوگیری از نفوذ آب و مواد مضر به پایین زمین نیز استفاده می‌شود. در این کاربردها، این سازه های بتنی به‌عنوان پوششی برای سطوح زیرزمینی مانند پارکینگ‌ها، سوله‌ها، بانک‌های خون، انبارها و موارد دیگر به‌کار می‌رود.
نتیجه‌گیری:
در این مقاله، سنگدال بتنی، مراحل ساخت، مزایا و کاربردهای آن بررسی شد. سنگدال بتنی به‌دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارد، یکی از مهم‌ترین سازه‌هایی است که در صنعت ساختمانی و عمرانی استفاده می‌شود.
مزایای این سازه شامل مقاومت و استحکام بالا، سازگاری با محیط زیست، عدم نیاز به نگهداری و تعمیرات پیچیده، نگهداری آسان و دوام بالا هستند.
در کاربردهای مختلف، این سازه ها به‌عنوان پوشش برای سطوح زیرزمینی و یا به‌عنوان سازه اصلی در پروژه‌های ساختمانی مانند برج‌ها، پل‌ها، تونل‌ها و حوضچه‌های استخراجی به‌کار می‌رود.
در پروژه‌های ساختمانی، طراحی و ساخت این سازه بتنی از اهمیت بسیاری برخوردار است و با توجه به تنوع استفاده‌های مختلف آن، باید به مواد اولیه، روش ساخت، ضخامت و ابعاد موردنیاز برای هر کاربرد، توجه شود. همچنین، نکاتی همچون پیوستگی میان سطوح سازه، جلوگیری از نفوذ آب، کنترل خوردگی، پایداری سنگدال و… نیز در طراحی و ساخت این سازه بتنی باید مورد توجه قرار گیرد.
در نهایت، نکته مهمی که باید در نظر گرفت این است که طراحی و ساخت این سازه های بتنی باید به گونه‌ای باشد که به دلیل نوسانات دمای هوا و تغییرات فشار، دچار ترکیدگی و خرابی نشود. به همین دلیل، باید در هنگام ساخت و نصب این سازه بتنی، به نکاتی همچون ایجاد لایه‌های عایق برای جلوگیری از نفوذ رطوبت، تعمیرات دوره‌ای و پایداری ساختمان، توجه کرد.